VERZUIMBEGELEIDING
Ziekteverzuim vraagt om regie, zowel door de werknemer als de werkgever. De werknemer moet de regie voeren over het optimaliseren van zijn inzetbaarheid, door adequate behandeling en coping. De werkgever moet de regie voeren over het reintegratieproces. Meestal is het voldoende dat de werkgever en werknemer overleggen over de inzetbaarheid en daarover afspraken maken. Een werknemer is bijna altijd in staat om aan te geven welke arbeidsbelasting hij veilig aan kan, soms op basis van instructies van een behandelaar. Als er signalen zijn van een langdurig en/of problematisch verzuim, is het zinvol om de bedrijfsarts in te schakelen. Niet om de regie over te dragen, maar met een specifiek doel, passend bij de situatie. Er wordt bij ziekteverzuim door medewerkers, leidinggevenden en casemanagers vaak te zwaar geleund op het advies van de bedrijfsarts. De manager moet een eigen koers bepalen, eventueel gebruik makend van de informatie van de bedrijfsarts. Dat is vaak niet eenvoudig. In complexe situaties kan het nodig zijn hierbij samen te werken met een casemanager, arbeidsdeskundige en/of jurist.
Wat kun je verwachten van de bedrijfsarts?
Wettelijke context
De bedrijfsarts werkt in het kader van vele wetten. De belangrijkste zijn het Burgerlijk Wetboek, de Arbeidsomstandighedenwet, de Wet Verbetering Poortwachter en de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG).
Werkgevers in Nederland zijn wettelijk verplicht zich te laten bijstaan door een bedrijfsarts bij de verzuimbegeleiding, arbeidsomstandighedenspreekuur, periodiek medisch onderzoek en aanstellingskeuringen. In de praktijk is de bedrijfsarts de meeste tijd bezig met verzuimbegeleiding en overleg hierover.
Vrijwilligheid
Wanneer je als werknemer bij de bedrijfsarts komt is er sprake van een vrijwillige of onvrijwillige afspraak. De verzuimbegeleiding, aanstellingskeuringen en andere verplichte keuringen zijn niet vrijwillig. Het arbeidsomstandighedenspreekuur (ook wel preventief spreekuur genoemd) en een periodiek medisch onderzoek (de zgn checkup of PAGO) zijn altijd vrijwillig. Bij een vrijwillig contact met de bedrijfsarts kan hij alleen advies uitbrengen met jouw toestemming.
Beheerder van de “black box”
Een werkgever mag geen informatie verzamelen en verwerken over de gezondheid van een werknemer. Jouw medische informatie is voor de werkgever dus een soort “black box”, waar hij geen toegang toe heeft. Zelfs als je de werkgever zelf informeert over je gezondheid, mag de werkgever daar niets mee doen. Daar is de bedrijfsarts voor. De bedrijfsarts mag vragen stellen, zelf onderzoek doen, onderzoek aanvragen en is verplicht hiervan een dossier bij te houden. De bedrijfsarts mag de informatie over de gezondheid niet bespreken met de werkgever, maar mag de informatie wel “vertalen” in een reintegratie-advies. Je zou kunnen zeggen dat de bedrijfsarts namens de werkgever de beheerder is van die “black box” met jouw medische informatie. Afhankelijk van de context waarin de informatie verzameld is, geldt een bewaarplicht voor het medische dossier volgens de normen van de AVG.
Beoordeling van functioneringsproblemen als gevolg van ziekte
Een bedrijfsarts onderscheid zich van de meeste behandelende artsen en paramedici (bijv. psycholoog, fysiotherapeut) in het feit dat hij zich niet alleen richt op gezondheidsklachten, maar ook de invloed van die klachten op het functioneren en met name op het functioneren in het werk.
Hiervoor hanteert de bedrijfsarts het ICF-model: International Classification of Functioning, Disability and Health. Volgens dit model wordt in kaart gebracht welke lichamelijke of psychische stoornissen worden veroorzaakt door de aandoening, welke activiteiten worden hierdoor verhinderd en hoe belemmert dit de participatie van de patiënt aan het maatschappelijk leven.
International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF)
Echter, volgens dit model kunnen bijvoorbeeld problemen met activiteiten en arbeidsparticipatie ook gezondheidsproblemen veroorzaken of verergeren. Bijvoorbeeld inactiviteit kan bijdragen aan het ontstaan van ziekte. Om activiteiten en arbeidsparticipatie te herstellen kan de stoornis worden behandeld, maar kan ook de omgeving worden aangepast of de instelling van de patiënt wijzigen.
De bedrijfsarts wil alles van je weten
Het ICF-model verklaart waarom de bedrijfsarts vaak geïnteresseerd is in zeer persoonlijke zaken, zoals de privé-situatie, hobby’s, karaktereigenschappen, overgewicht, eerdere ziekten, carrière-verloop en werkbeleving. Dat maakt ook dat een bedrijfsarts veel meer tijd besteedt aan een consult dan bijvoorbeeld een huisarts of medisch specialist.
Moet je over al deze zaken open en eerlijk zijn tegenover de bedrijfsarts? In principe wel. Maar als het heel gevoelig ligt, kun je bespreken dat je bepaalde informatie nog niet wilt delen met de bedrijfsarts. Misschien moet het vertrouwen nog groeien. Wellicht ten overvloede, maar weet dat deze informatie uiteraard volstrekt tussen jou en de bedrijfsarts blijft en nooit met iemand van de werkgever wordt gedeeld.
Verwijzen voor behandeling
Als de bedrijfsarts vindt dat aanvullende behandeling zinvol is, kan hij dat bespreken met de huisarts of zelf verwijzen. De bedrijfsarts zal meestal verwijzen naar behandelingen waarin het verbeteren van het dagelijks functioneren een van de doelen is. Behandelingen waar ik als bedrijfsarts regelmatig naar verwijs, zijn de multidisciplinaire behandelingen van o.m. chronische moeheid, chronische pijn en SOLK (dat zijn klachten waarbij geen duidelijke lichamelijke verklaring is voor de mate en/of duur waarin ze voorkomen).
Een aanvullende behandeling wordt meestal vergoed door de zorgverzekering (onder aftrek van het eigen risico, als dat nog niet besteed is aan eerdere onderzoeken en behandelingen). Als in de aanvullende behandeling ook reintegratiebegeleiding wordt geboden, dan wordt dat deel niet vergoed door de zorgverzekering. Meestal wordt dan, met jouw toestemming, een offerte naar de werkgever gestuurd om dit deel van de behandeling te bekostigen.
Moet je instemmen met een dergelijke behandeling? Meestal vindt een verwijzing in goed overleg plaats en zal de bedrijfsarts de voorstellen van jouw kant betrekken in zijn afwegingen. Maar als je een behandeling weigert die de bedrijfsarts dringend adviseert, kan de bedrijfsarts je werkgever informeren dat je onvoldoende reintegratie-inspanning levert. De werkgever kan op grond daarvan de loondoorbetaling opschorten. Mocht je dat onredelijk vinden, dan kun je nog een deskundigenoordeel bij het UWV aanvragen.
Verwijzen voor specialistisch onderzoek
Als de bedrijfsarts zich geen goed beeld kan vormen over de ziekte, de behandeling, de gevolgen voor het functioneren of de herstelverwachting, kan hij adviseren een specialistisch onderzoek te laten doen. Dat vindt soms ook plaats om een betere onderbouwing van de situatie te krijgen in geval het UWV een WIA-keuring gaat doen. Meestal betaalt de werkgever de kosten van een dergelijk onderzoek, omdat dit niet vergoed wordt door de zorgverzekering en het een onderdeel is van het plan van aanpak. Moet je meewerken aan een dergelijk onderzoek? In principe wel. Als je hier niet aan meewerkt, dan kan de werkgever de loondoorbetaling opschorten.
Adviseur van de belastbaarheid
De werkgever is op grond van de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) en het Arbeidsomstandighedenbesluit (Arbobesluit) verplicht zich bij de ziekteverzuimbegeleiding en de reintegratie te laten bijstaan door een geregistreerde bedrijfsarts. De bedrijfsarts adviseert de werkgever over beperkingen en mogelijkheden van een zieke werknemer en wat deze betekenen voor het soort werk dat de werknemer nog kan doen. Hoewel het de werkgever is die uiteindelijk beoordeelt of een zieke werknemer recht heeft op loondoorbetaling, baseert hij zich daarbij op het advies van de bedrijfsarts. De werkgever blijft echter wel verantwoordelijk voor de re-integratie, inclusief de werkzaamheden van degene die hij daarbij inschakelt. In de wet is vastgelegd dat verzuimbegeleiding/re-integratie primair de verantwoordelijkheid is van de werkgever en de zieke werknemer. In de Regeling procesgang eerste en tweede ziektejaar is nader uitgewerkt welke stappen moeten worden genomen tijdens verzuimbegeleiding/re-integratie. De werkgever en de zieke werknemer hebben bijvoorbeeld de verplichting om samen een plan van aanpak op te stellen, een re-integratiedossier samen te stellen en een re-integratieverslag te maken. De bedrijfsarts heeft de wettelijke taak om de werkgever een oordeel over het ziektegeval te geven. De bedrijfsarts mag in geval van ziekteverzuim over de volgende zaken adviseren aan de werkgever, ook zonder jouw toestemming:
of je door ziekte verhinderd bent je werk volledig uit te voeren. Er kunnen immers ook andere redenen zijn die jou verhinderen om je werk uit te voeren, zoals de zorg voor een ziek kind, een arbeidsconflict, een gevaarlijke werksituatie, etc.
de werkzaamheden waartoe jij niet meer of nog wel in staat bent (functionele beperkingen, restmogelijkheden en implicaties voor het soort werk dat je nog kunt doen)
de verwachte duur van het verzuim
de mate waarin je arbeidsongeschikt bent (gebaseerd op functionele beperkingen, restmogelijkheden en implicaties voor het soort werk dat je nog wel kunt doen
eventuele adviezen over aanpassingen, werkvoorzieningen of interventies die de werkgever voor de re-integratie moet treffen
Samenwerking
De bedrijfsarts kan tijdens de verzuimbegeleiding samenwerken met verschillende partijen, bijvoorbeeld een bedrijfsmaatschappelijk werker, verzuimcoach of reïntegratie-coach. Uiteraard word je hierover geïnformeerd. Voor zover het over informatie gaat anders dan de hierboven beschreven informatie aan de werkgever, is jouw toestemming nodig.
Het delen van medische informatie met een personeelsadviseur of leidinggevende vindt niet plaats, ook niet in een zogenaamd Sociaal Medisch Overleg. De ervaring leert dat de zieke werknemer vaak zelf veel vertelt aan zijn leidinggevende of personeelsadviseur. De zieke werknemer mag natuurlijk alles delen met wie hij wil. De personeelsadviseur of leidinggevende mag deze informatie echter niet vastleggen of anderszins verwerken. De bedrijfsarts zal in een overleg met de personeelsadviseur of leidinggevende hier niet op ingaan.
UWV
Het UWV kan tijdens het ziekteverzuim ingeschakeld worden door de werkgever of werknemer voor een deskundigenoordeel. Het UWV voert ook de WIA-keuring uit als het ziekteverzuim bijna 2 jaar geduurd heeft. Hierbij stelt het UWV vast of je recht hebt op een WIA-uitkering. In uitzonderingsgevallen kan een WIA-keuring eerder plaatsvinden. De bedrijfsarts is wettelijk verplicht om op verzoek van het UWV gegevens van de zieke werknemer te verstrekken die noodzakelijk zijn voor de taakuitvoering van het UWV.
Overige regelingen
Je hebt de mogelijkheid om een second opinion bij een andere bedrijfsarts aan te vragen als je de mening van een andere bedrijfsarts wilt. Informeer bij je eigen bedrijfsarts hoe je dit kunt aanvragen. De second opinion is niet bedoeld om bezwaar te maken tegen het advies van de bedrijfsarts of tegen een voorstel van de werkgever. Dat kan door een deskundigenoordeel bij het UWV aan te vragen.
Werknemers die vrijwillig het arbeidsomstandighedenspreekuur bezoeken of vrijwillig deelnemen aan een onderzoek door de bedrijfsarts hebben wettelijk recht op een behoorlijke afhandeling van een klacht in het kader van de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (WKKGZ). Als deze mensen een klacht hebben over hun bedrijfsarts, dan is het de bedoeling dat beide partijen er in eerste instantie samen uitkomen door in gesprek te gaan. Lost dit het probleem niet op, dan volgt de volgende fase in de klachtenregeling: bemiddeling. De klachtenregeling is nadrukkelijk niet bedoeld voor situaties waarbij een werknemer het niet eens is met het advies van de bedrijfsarts, bijvoorbeeld over de belastbaarheid / inzetbaarheid of reintegratie-activiteiten. In die gevallen is kan de werknemer een deskundigenoordeel bij het UWV of een second opinion bij een andere bedrijfsarts aanvragen.
Internet
Op internet vind je veel informatie over bedrijfsartsen, maar je loopt kans te verdwalen in de hoeveelheid informatie en onjuiste informatie te krijgen. De beroepsvereniging van bedrijfsartsen geeft betrouwbare informatie: https://nvab-online.nl/werknemer. Over de privacywetgeving kun je hier alles lezen: informatie privacy.